
Müasir rəqəmsal mühitdə kibertəhdidlər getdikcə daha mürəkkəb və geniş yayılmış hala gəldikcə, perimetr əsaslı müdafiələrə güvənən ənənəvi təhlükəsizlik modelləri artıq kifayət etmir. Bu vəziyyətdə, köhnəlmiş “etibar et və yoxla” yanaşmasını kənara qoyaraq daha proaktiv və adaptiv kibertəhlükəsizlik çərçivəsini mənimsəyən inqilabi yanaşma olan Zero Trust Təhlükəsizliyi (Sıfır Etibar Təhlükəsizliyi) meydana çıxır.
1. Zero Trust Təhlükəsizliyinin Yaranması:
Zero Trust Təhlükəsizliyi anlayışı ilk dəfə 2010-cu ildə Forrester Research tərəfindən təqdim edilib. Əsas fikir sadə, lakin inqilabi idi: şəbəkə perimetri daxilindəki hər şeyə avtomatik olaraq güvənmək əvəzinə, hər bir istifadəçini, cihazı və ya tətbiqi potensial təhlükə kimi qəbul etmək və əks sübut olmadıqca etibar etməmək. Zero Trust, “heç vaxt güvənmə, hər zaman yoxla” yanaşmasını müdafiə edərək diqqəti şəbəkə perimetrinin qorunmasından fərdi resursların və məlumatların qorunmasına yönəldir.
2. Zero Trust Təhlükəsizliyinin Əsas Prinsipləri:
- Şəxsiyyət Mərkəzli Yanaşma: Zero Trust Təhlükəsizliyinin mərkəzində güclü şəxsiyyət və girişin idarə edilməsi (IAM) dayanır. İstifadəçilər və cihazlar yerləşdikləri məkandan və ya şəbəkə bağlantısından asılı olmayaraq, spesifik rol və imtiyazlarına əsasən davamlı şəkildə autentifikasiya və avtorizasiya olunmalıdır.
- Ən Az İmtiyaz Prinsipi: Zero Trust, istifadəçilərə yalnız vəzifələrini yerinə yetirmək üçün lazım olan minimum girişi təmin edərək, ən az imtiyaz prinsipini tətbiq edir. Bu yanaşma, təhlükəsizlik pozuntusu baş verdiyi halda potensial ziyanı məhdudlaşdırır və hücum edənlərin şəbəkə daxilində yan hərəkətini minimuma endirir.
- Mikro Seqmentasiya: Zero Trust şəbəkənin kiçik, təcrid olunmuş seqmentlərə bölünməsini və hər seqment üçün ayrıca giriş nəzarətlərinin tətbiqini müdafiə edir. Resursları bölməklə təşkilatlar təhdidlərin şəbəkə daxilində yayılmasının qarşısını ala bilir..
- Davamlı Monitorinq və Analitika: Zero Trust Təhlükəsizliyinin ayrılmaz hissəsi davamlı monitorinq və analitikadır. İstifadəçi və cihaz davranışını davamlı olaraq təhlil etməklə təşkilatlar anomaliyaları və potensial təhlükəsizlik pozuntularını vaxtında aşkar edə bilir.
3. Zero Trust Təhlükəsizliyinin Tətbiqi:
- Şəxsiyyət və Girişin İdarə Edilməsi (IAM) Həlləri: Zero Trust tətbiqi üçün güclü IAM həlləri vacibdir. Bu sistemlər çoxfaktorlu autentifikasiya, tək giriş (SSO) və rol əsaslı giriş nəzarəti mexanizmlərini əhatə etməlidir.
- Proqram Təminatlı Perimetr (SDP): SDP həlləri resurslar və tətbiqlər ətrafında görünməz perimetr yaradır. Bu perimetr yalnız istifadəçi autentifikasiyasından və yoxlamasından sonra giriş imkanı verir və bununla da şəbəkənin görünən sahəsini effektiv şəkildə gizlədir.
- Şifrələmə və Məlumatların Qorunması: Həm tranzitdə, həm də saxlanılan həssas məlumatların şifrələnməsi, icazəsiz giriş baş verdikdə belə, məlumatların oxunmaz və zərərsiz qalmasını təmin edir.
- ero Trust Mədəniyyəti: Texnologiyadan kənara çıxaraq, Zero Trust mədəniyyətini təşviq etmək çox vacibdir. Təşkilatlar kibertəhlükəsizlik barədə məlumatlılığı və təlimi prioritet etməli, bütün əməkdaşların təhlükəsiz mühitin qorunmasındakı rollarının əhəmiyyətini anlamalarını təmin etməlidirlər.
4. Zero Trust Təhlükəsizliyinin Üstünlükləri:
Zero Trust Security kibertəhlükəsizlik baxımından bir çox üstünlüklər təklif edir. O, istifadəçi şəxsiyyətlərini daim yoxlayaraq və giriş hüquqlarını məhdudlaşdırmaqla hücum səthini xeyli azaldır. Bundan əlavə, qaydalara uyğunluğu və uyğunluğu asanlaşdırır və çevik bir quruluş təklif edir. Bu üstünlükləri maddələrdə nəzərdən keçirsək, Zero Trust təhlükəsizliyinin üstünlükləri bunlardır:
- Təkmilləşdirilmiş Təhlükəsizlik Mövqeyi: Zero Trust Təhlükəsizliyi istifadəçi şəxsiyyətlərini davamlı olaraq yoxlamaq və giriş hüquqlarını məhdudlaşdırmaqla hücum səthini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır və uğurlu hücumların riskini aşağı salır.
- Artırılmış Dayanıqlılıq: Zero Trust fərdi aktivlərin təhlükəsizliyinə diqqət yetirdiyindən, təşkilat ənənəvi perimetr müdafiələrini keçən hücumlara qarşı daha dayanıqlı olur.
- Uyğunluq və Tənzimləmələr: Zero Trust prinsiplərinin qəbul edilməsi GDPR və HIPAA kimi müxtəlif tənzimləyici tələblərə uyğunluğu asanlaşdırır.
- Çeviklik və Miqyaslanma: Zero Trust Təhlükəsizliyi müxtəlif mühitlərə, o cümlədən cloud əsaslı xidmətlərə və uzaqdan işləməyə uyğunlaşdırıla bilər və hər yerdən təhlükəsiz girişi təmin edir.
Daimi kibertəhlükələr və mürəkkəb hücum vektorları dövründə Zero Trust Təhlükəsizliyi, rəqəmsal aktivlərin qorunması üçün vizyoner bir yanaşma kimi meydana çıxır. Daxili şəbəkələrə etibar etməkdən fərdi şəxsiyyətlərin və resursların yoxlanmasına diqqət yetirməklə təşkilatlar müdafiələrini gücləndirə və kibertəhdidlərə qarşı zəifliyini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilərlər. Bu yanaşma texnoloji transformasiyadan daha çox, kibertəhlükəsizliyi təşkilatlar üçün prioritet gündəm maddəsinə çevirən bir paradiqma dəyişikliyidir. Zero Trust Təhlükəsizliyi daha çox əhəmiyyət qazandıqca, kibertəhlükəsizliyin gələcəyini formalaşdırmaqda mühüm rol oynayacaq və rəqəmsal dünyamızı hər kəs üçün daha təhlükəsiz edəcək.
